ΣΒΕΤΙΤΣΧΟΒΕΛΙ - Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΖΩΟΔΟΤΗ ΣΤΥΛΟΥ

Νοεμβρίου 13, 2018

ΚΑΡΤ ΠΟΣΤΑΛ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ #3

Σημερινή και σύγχρονη, φιγουράρει στη λίστα με τις παλαιότερες πόλεις του κόσμου. Σημαντική και ιερή, η παλιά πρωτεύουσα της Ιβηρίας, έδρα σήμερα του Πατριαρχείου της Γεωργίας. Αυτό το απέναντι, που από ψηλά το έβλεπα εύκολο, ήταν στην πραγματικότητα ένα πέρασμα πέντε αιώνων. Δεν το αντιλήφθηκα αμέσως. Είχα αφεθεί να κοιτάζω πίσω την Μεγάλη Εκκλησία του Σταυρού που απομακρυνόταν, τα περάσματα των ποταμών, που είχαμε βρεθεί ξαφνικά απ' τη μια όχθη τους στην άλλη και τον ουρανό, που έμοιαζε να αφηγείται με χρώματα πόσο όμορφα η μέρα προχωρούσε.

Έχοντας πιάσει με την επίσκεψη στο Τζβάρι την ιστορία του χριστιανισμού στη Γεωργία από την αρχή, πηγαίναμε τώρα στον επόμενο κρίκο της αλυσίδας. Οι φίλοι μου το είχαν σχεδιάσει επιτυχημένα, γνωρίζοντας κιόλας πόσο απολαμβάνω αυτές τις φιλολογικές συνδέσεις. Μπαίνοντας στη Μιτσχέτη (Μτσχέτα στα γεωργιανά) είχα αρχικά την εντύπωση πως έμπαινα σε μια τυπική μικρή, επαρχιακή -όπως θα λέγαμε εδώ- πόλη. Πόσο λίγα ήξερα!  

Γρήγορη η εναλλαγή σκηνικών καθώς προχωρούσαμε. Από γειτονιές συνηθισμένες, σαν αυτές που παρόμοιες συναντάς σε κάθε πόλη, βρεθήκαμε σε μια εντυπωσιακή περιοχή με πανέμορφα σπίτια, όλα πρόσφατα κατασκευασμένα ή ανακατασκευασμένα, με κοινή αρχιτεκτονική γραμμή άλλων εποχών. Μια άλλη πόλη μέσα στην πόλη. Βαδίζοντας στα πέτρινα σοκάκια, παρασύρεσαι λες από μια αόρατη μηχανή του χρόνου που, όσο προχωράς, σε στροβιλίζει και σε πάει όλο και πιο πίσω. Αυτά όμως τα είδα και τα κατάλαβα μετά. Γιατί πριν, το βλέμμα μου σαν κιάλι θαλασσοπόρου, κοιτούσε μονάχα προς ένα σημείο, στον Σβετιτσχόβελι. Σε κοιτά από παντού με τη σοφία και τη μεγαλοπρέπειά του. Όλα στην πόλη ορίζονται από αυτόν, είναι η αφετηρία και το τέλος κάθε διαδρομής. Είναι το σημείο που συναντάς την ιστορία και χρίζεσαι εραστής της.


Ο πατριαρχικός καθεδρικός ναός του Σβετιτσχόβελι χτίστηκε ανάμεσα στο 1010 και το 1029 στο σημείο που τον 4ο αιώνα, είχε χτιστεί η πρώτη χριστιανική εκκλησία της Γεωργίας μετά από επιθυμία της Αγίας Νίνο. Για να δούμε όμως όλη την ιστορία του τόπου και του ναού και να καταλάβουμε τη σημασία του, θα γυρίσουμε ακόμη πιο πίσω, στα χρόνια του Χριστού.

Η παράδοση λέει πως ένας Γεωργιανός Εβραίος Ραβίνος από τη Μιτσχέτη ονόματι Ηλίας, βρισκόταν στο Γολγοθά την ώρα που ο Χριστός οδηγούνταν στο Σταυρό και αγόρασε από κάποιον Ρωμαίο στρατιώτη το χιτώνα του Ιησού. Επιστρέφοντας στην πόλη του, έδειξε το χιτώνα στην αδελφή του, Σιδονία. Εκείνη τον πήρε συγκινημένη στα χέρια της και από την μεγάλη ένταση της στιγμής πέθανε ακαριαία. Όμως, παρά το ότι η γυναίκα ήταν νεκρή, δε μπορούσαν να πάρουν το χιτώνα από τα χέρια της και έτσι αποφάσισαν να τον θάψουν μαζί της. Αργότερα, πάνω στο σημείο που είχε ταφεί η Σιδονία και ο χιτώνας, φύτρωσε ένας κέδρος. Όταν η Αγία Νίνο αποφάσισε να φτιάξει εκεί εκκλησία, ζήτησε να κοπεί ο κέδρος και από το ξύλο του να φτιαχτούν επτά στύλοι για τα θεμέλια. Κάποια μέρα, ο έβδομος στύλος, αποσπάστηκε από τα θεμέλια και άρχισε να ανεβαίνει προς τον ουρανό. Επέστρεψε στη θέση του έπειτα από ολονύχτια προσευχή της Αγίας, ενώ λέγεται ότι από το εσωτερικό του κυλούσε θαυματουργό υγρό που θεράπευε όλες τις ασθένειες. Από τον στύλο (που σώζεται και είναι ορατός) πήρε το όνομά του και ο ναός - σβέτι στα γεωργιανά σημαίνει στύλος και τσχόβελι, ζωοδότης. Υπάρχει μάλιστα μια εικόνα για το θρύλο του χιτώνα και του στύλου, η "δόξα της Γεωργίας". Απεικονίζει στο κέντρο κάτω τη Σιδονία θαμμένη με το χιτώνα, τον κορμό του κέδρου στον τάφο και από πάνω τον θαυματουργό στύλο που τον υψώνει στον ουρανό ένας άγγελος. Δεξιά κι αριστερά της κεντρικής παράστασης, εικονίζονται μεταξύ άλλων η Αγία Νίνο και ο Βασιλιάς Μίριαν, ενώ από τον ουρανό ευλογεί ο Ιησούς Χριστός. Τον 5ο αιώνα, στη θέση της ξύλινης πρώτης εκκλησίας, χτίστηκε μια μεγαλύτερη τρίκλητη βασιλική που αντικαταστάθηκε τον 11ο αιώνα από το ναό που βλέπουμε σήμερα. Το τείχος που περικλείει τον περίβολο χτίστηκε τον 18ο αιώνα, ενσωματώνοντας και παλαιότερες κατασκευές, καθώς και το καμπαναριό. 


Ο Σβετιτσχόβελι είναι από τα πιο τυπικά δείγματα κλασικής γεωργιανής εκκλησίας, με τα στοιχεία που ορίζουν την αρχιτεκτονική των γεωργιανών ναών να χρησιμοποιούνται εδώ με εμφανή μεγαλοπρέπεια. Σταυροειδής ρυθμός με ψηλές πλευρές, αψιδωτή είσοδο και τον τρούλο να δεσπόζει στο κέντρο στενόμακρος, καταλήγοντας σε κωνική σκεπή, που σχεδόν διπλασιάζει το ύψος του. Όλα δείχνουν και κοιτούν ψηλά, αναζητούν τον Θεό. Λίγο-πολύ οι περισσότερες εκκλησίες στη Γεωργία υπακούν σ' αυτόν τον άγραφο κανόνα.

Θαυμάζοντας τριγύρω τις πλούσιες, αλλά ταυτόχρονα λιτές γραμμές στο εξωτερικό του ναού, ο Γκιόργκι, καθώς περνούσαμε τη βόρεια πλευρά, μου έδειξε να κοιτάξω ψηλά μια ανάγλυφη παράσταση με ένα χέρι που κρατά ένα εργαλείο. "Το χέρι του αρχιτέκτονα", μου είπε και άρχισε να μου διηγείται άλλη μία ιστορία που σχετίζεται με το ναό. Ο θρύλος αυτός, αναφέρει πως ο ιερέας δάσκαλος του αρχιτέκτονα του Σβετιτσχόβελι, Αρσουκίτζε, είχε ζηλέψει τόσο πολύ το δημιούργημα του μαθητή του, ώστε ζήτησε από τον τότε Βασιλιά να του κόψει το δεξί χέρι. Άλλη πηγή προσθέτει ότι ο Αρσουκίτζε αγαπούσε μια γυναίκα με την οποία ήταν ερωτευμένος κι ο Βασιλιάς, κάτι που διευκόλυνε την απόφαση. Επίσης, μια διαφορετική εκδοχή του θρύλου θέλει τον ίδιο τον Αρσουκίτζε, συγκλονισμένο από το δημιούργημά του, να αποφασίζει να κόψει το χέρι του ώστε να μην μπορέσει να σχεδιάσει ξανά.


Στο εσωτερικό, αφήνεις το ναό να σου αφηγηθεί την ιστορία του. Όλα είναι μπροστά σου. Τα κομμάτια της θεμελίωσης της εκκλησίας της Αγίας Νίνο και μέρη της δεύτερης βασιλικής. Οι τάφοι των Βασιλέων της Γεωργίας, η πέτρινη κολυμβήθρα στην οποία λέγεται πως βαφτίστηκε ο Βασιλιάς Μίριαν. Οι αγιογραφίες, δυστυχώς λίγες σωσμένες, ειδικά ο υπέροχος Παντοκράτορας στο ιερό, με το βλέμμα που μαγνητίζει (στις γεωργιανές εκκλησίες ο Παντοκράτορας αγιογραφείται πάνω από το ιερό και όχι στον τρούλο όπως στις ελληνικές) αλλά και μια σπάνια απεικόνιση του Χριστού κυκλωμένου απ' τον ζωδιακό κύκλο. Όλα, μέσα σε λίγα βήματα, ολοκληρώνουν ένα γοητευτικό και συναρπαστικό ταξίδι σε περίπου 1700 χρόνια ιστορίας.

Φεύγοντας, πριν ξαναβγώ στην τουριστική συνοικία με τα όμορφα σπίτια, έριξα ξανά μια ματιά στον ωραία φροντισμένο περίβολο του ναού, με τα πολύχρωμα λουλούδια και τα μισοθαμμένα σε μια μεριά πιθάρια του κρασιού – πανάρχαια η σχέση της χώρας αυτής με το κρασί! Η διαδρομή εκείνης της ημέρας είχε τελειώσει, αλλά, καθώς ακολουθούσαμε τους σταθμούς της ζωής και του έργου της Αγίας Νίνο, έμενε να πάμε και κάπου αλλού. Εκεί που είναι και η ίδια η Αγία μέχρι σήμερα.

Διαβάστε επίσης: 
Tags
Reactions