Γαντζωμένος από έναν βράχο άγριο κι απόκρημνο που κουβαλά όνομα μυθικό, καμαρώνει ένας τόπος μικρός, που παίζει από παλιά κρυφτούλι με την ιστορία και καταφέρνει να αντιστέκεται στο χρόνο σε πείσμα πολέμων, αλλαγών συνόρων και καθεστώτων με μόνο όπλο την υπερηφάνεια και την αγάπη για ελευθερία.
Σύμφωνα με την παράδοση, στα χρόνια του Διοκλητιανού, τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα, ο Μαρίνος, ένας κτίστης και άριστος λιθοξόος, φτάνει στο Ρίμινι της Ιταλίας από τα απέναντι νησιά της σημερινής Κροατίας (τις αρχαίες Λιβούρνιες νήσους) για να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση των τειχών της πόλης μετά από εντολή του αυτοκράτορα. Ο Μαρίνος, φανατικός Χριστιανός, σύντομα και εν μέσω διωγμών κατά των Χριστιανών στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία εκείνη την περίοδο, φεύγει προς την ενδοχώρα και βρίσκει καταφύγιο στο απομονωμένο και δυσπρόσιτο όρος Τιτάνο. Εκεί, δημιουργεί μια εκκλησία και γύρω του αρχίζει να αναπτύσσεται μια ομάδα πιστών χριστιανών που τον ακολουθούν ως δάσκαλο. Η ομάδα αυτή εξελίχθηκε σε κοινότητα και έπειτα σε πόλη και όταν με τον καιρό η Ρωμαϊκή διοίκηση άρχισε να παρακμάζει και η εξουσία του Πάπα δεν είχε ακόμα τη δύναμη που απέκτησε αργότερα, η κοινότητα του όρους Τιτάνο εξέλεξε δική της διοίκηση, έχοντας πάντα ως οδηγό και παρακαταθήκη τα τελευταία λόγια του Μαρίνου προς τους συντρόφους του πριν πεθάνει, το έτος 366: "Σας αφήνω ελεύθερους, και από τους δυο άνδρες" ("Relinquo vos liberos ab utroque homine" - εννοώντας τον αυτοκράτορα της Ρώμης και τον Πάπα).
Έκτοτε, το πολύ μικρό αυτό κομμάτι γης, μπορεί να καυχιέται πως διατήρησε την ακεραιότητα του, πως παρέμεινε ουδέτερο σε διαμάχες και πολέμους και πως, παρά την πασιφανή ιταλική του φυσιογνωμία, ανέπτυξε ταυτότητα και χαρακτηριστικά καθαρά δικά του. Γι' αυτούς και για πολλούς ακόμη λόγους, η Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μαρίνου*, αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ιστορικά και γεωγραφικά παράδοξα της Ευρώπης, προσελκύοντας επισκέπτες από κάθε μεριά του κόσμου. Έτσι κι εγώ, γοητευμένος από την ιστορία του, αλλά κι από τις όμορφες εικόνες του όρους Τιτάνο και των πύργων του που έβλεπα στο διαδίκτυο, αποφάσισα να εντάξω στο ταξίδι μου στη Μπολόνια και μια επίσκεψη στον Άγιο Μαρίνο.
Ευκολότερος τρόπος για να φτάσει κανείς στο κρατίδιο, είναι μέσω της γειτονικής πόλης του Ρίμινι. Είτε με κάποια πτήση προς το διεθνές αεροδρόμιο Φεντερίκο Φελίνι, είτε σιδηροδρομικώς από οποιαδήποτε άλλη κοντινή Ιταλική πόλη (Μπολόνια, Φλωρεντία, Ανκόνα) και μετά, πάντα από το Ρίμινι, με λεωφορείο που εκτελεί τακτικά και αξιόπιστα δρομολόγια.
Καθώς το λεωφορείο πλησιάζει τον προορισμό του, το όρος Τιτάνο κλέβει όλο και περισσότερο το βλέμμα, επιβλητικό και ατίθασο μέσα στην ηρεμία του γύρω τοπίου, με τα δέντρα να ντύνουν τις πλαγιές του και τα κάστρα να στολίζουν τις κορυφές του. Σύντομα και δίχως οι περισσότεροι συνεπιβάτες να το αντιλαμβάνονται, πινακίδες στο δρόμο καλωσορίζουν διακριτικά στη Δημοκρατία του Αγίου Μαρίνου.
Ψάχνοντας για διαμονή εκεί, το πρώτο που θα αναζητήσει κάποιος είναι σίγουρα ένα κατάλυμα στην παλιά πόλη. Ωστόσο, επειδή οι τιμές πιθανόν να είναι τσιμπημένες, μη φοβηθείτε να κλείσετε κάτι και πιο έξω από αυτήν, καθώς οι αποστάσεις είναι μικρές και η πρόσβαση σε όλα τα σημεία ενδιαφέροντος εύκολη - ακόμα και με τα πόδια για όσους το απολαμβάνετε. Έτσι έκανα κι εγώ, επιλέγοντας το ξενοδοχείο Rossi, στην ήσυχη περιοχή Domagnano, που προσφέρει και όμορφη θέα προς το βουνό. Από εκεί, μπορείτε να ανηφορίσετε προς το Borgo Maggiore στους πρόποδες του Τιτάνο, απ' όπου με τελεφερίκ θα ανέβετε στην παλιά πόλη.
Tip: Όλα τα ξενοδοχεία της χώρας παρέχουν δωρεάν στους πελάτες τους την κάρτα Tutto San Marino, που προσφέρει σημαντικές εκπτώσεις σε μουσεία, μνημεία, εστιατόρια, καφέ, στο τελεφερίκ κ.α. Ζητήστε την.
Το ιστορικό κέντρο του Αγίου Μαρίνου είναι ένα πραγματικό στολίδι. Τα κτήρια, καθαρά, ζωντανά και καλοδιατηρημένα, δημιουργούν ατμόσφαιρα παραμυθιού προσφέροντας ένα όμορφο και σπάνιο ταξίδι στο χρόνο που συναρπάζει τον επισκέπτη. Κέντρο της πόλης είναι η πλατεία Ελευθερίας, με το πολύ όμορφο άγαλμα νεοκλασικού ύφους και το χαρακτηριστικό κτήριο του Κυβερνείου, που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα ως μικρογραφία του Palazzo Vecchio της Φλωρεντίας. Θαυμάστε την αρχιτεκτονική που θυμίζει γκραβούρα, απολαύστε την απίστευτη θέα και αργότερα μην αμελήσετε να επιστρέψετε για το ηλιοβασίλεμα. Από την πλατεία Ελευθερίας, σε μια νοητή ευθεία, σας περιμένουν τα σημαντικότερα μνημεία της χώρας, οι τρεις Πύργοι στα τρία υψηλότερα σημεία του Τιτάνο, που αποτελούν και το σύμβολο - εθνόσημο του Αγίου Μαρίνου.
Πρώτος στη σειρά, ο πύργος Γκουαΐτα, ο παλαιότερος από τους τρεις, χτισμένος τον 11ο αιώνα που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ως φυλακή. Δεύτερος, ο πύργος Τσέστα (ή Φράτα), του 13ου αιώνα, που κατασκευάστηκε στα ερείπια αρχαιότερου ρωμαϊκού οχυρού και φιλοξενεί μουσείο αφιερωμένο στον Άγιο Μαρίνο, αλλά και μεγάλη συλλογή από όπλα από τα μεσαιωνικά χρόνια έως τη σύγχρονη εποχή. Τρίτος και πιο απομονωμένος, ο πύργος Μοντάλε, χτισμένος τον 14ο αιώνα, ο μόνος μη επισκέψιμος στο εσωτερικό του. Οι τρεις πύργοι, χαρακτηρισμένοι Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO (μαζί με την παλιά πόλη), ενώνονται από ένα θαυμάσιο μονοπάτι, γεμάτο φύση, μαγαζιά που πουλάνε σουβενίρ και τοπικά προϊόντα και σημεία που μπορείτε να ξεκουραστείτε και να απολαύσετε τη θέα. Η διαδρομή μεταξύ των πύργων δεν είναι δύσκολη, όμως είναι καλό να φοράτε άνετα παπούτσια λόγω του εδάφους και επειδή η εναλλαγή ανηφόρας-κατηφόρας είναι συχνή. Οι λάτρεις της φύσης μπορούν επίσης να ακολουθήσουν και άλλα μικρότερα μονοπάτια που ξεστρατίζουν μέσα στο δάσος, στο κομμάτι ανάμεσα στον δεύτερο και τον τρίτο πύργο.
Η επιστροφή στον πυρήνα της παλιάς πόλης ανοίγει μπροστά σας πολλές επιλογές. Μουσεία, κάποια από αυτά πολύ ιδιαίτερα, όπως το Μουσείο Μεσαιωνικής Εγκληματολογίας και Βασανιστηρίων ή το Μουσείο Βρικολάκων και Λυκανθρώπων(!!), καταστήματα για κάθε είδους αγορές, μικρά πάρκα με όμορφα έργα τέχνης και σημεία που εκμεταλλευόμενα το υψόμετρο της πόλης, προσφέρουν ανεμπόδιστη θέα προς το Ρίμινι και την Αδριατική στα ανατολικά και προς την Τοσκάνη στα δυτικά. Επίσης, εστιατόρια ιταλικής κουζίνας και φιλικά μικρά καφέ για να χαλαρώσετε από τους περιπάτους. Η παλιά πόλη του Αγίου Μαρίνου είναι όλη πεζοδρομημένη, με τα μόνα οχήματα που επιτρέπεται να κυκλοφορούν να είναι τα κρατικά, της αστυνομίας, και όσα κάνουν ανεφοδιασμό καταστημάτων σε συγκεκριμένες ώρες.
Στο τέλος της, σίγουρα πολύ γεμάτης, μέρας, μπορείτε να θαυμάσετε τη δύση του ήλιου από την πλατεία Ελευθερίας, όπως είπαμε και πριν, ή από το μονοπάτι των τριών Πύργων, με τις αποχρώσεις του ηλιοβασιλέματος να βάφουν μαγικά τα θαυμάσια μνημεία.
Tip: Για τα αναμνηστικά σας, προτείνω το κατάστημα που βρίσκεται στο σταθμό του τελεφερίκ στο Borgo Maggiore. Οι τιμές είναι πολύ καλές, θα βρείτε μια ωραία ποικιλία από ντόπια παραδοσιακά κεραμικά (να ενισχύσετε πιο ουσιαστικά και την τοπική οικονομία) και ...κερασάκι στην τούρτα, ο ιδιοκτήτης μιλάει ελληνικά!
Αυτό που, νομίζω, ερωτεύεται κανείς αμέσως στον Άγιο Μαρίνο, είναι αυτή η πανταχού παρούσα αύρα ελευθερίας που βιώνει. Η θέση του όρους Τιτάνο, λες και κάποιος πέταξε μερικούς τεράστιους βράχους καταμεσής ενός κατά βάσιν πεδινού μέρους, η θέα της γύρω περιοχής από οπουδήποτε βρεθείτε στο βουνό, που ενώ είναι όλα τόσο κοντά, δημιουργεί μια πολλή μεγαλύτερη απόσταση απ' την πραγματική, ακόμα και ο τρόπος που χωροθετήθηκαν οι Πύργοι στις τρεις κορυφές - τόσο κοντά, κι όμως τόσο μακριά ο ένας από τον άλλον - ελεύθεροι ως κι ο ένας απ' τον άλλον κι ας επιβλέπουν την επικράτεια της ίδιας χώρας.
Υποψιάζομαι ότι για όλους τους παραπάνω λόγους, γι' αυτήν την καταπραϋντική αίσθηση απομόνωσης που προσφέρει, οι μοναχικοί άνθρωποι και ταξιδιώτες, όπως εγώ, θα αγαπήσουν λίγο παραπάνω τον Άγιο Μαρίνο. Αλλά και αν δεν ταξιδεύετε μόνοι σας, το μέρος ξεχειλίζει ρομαντισμό και ανεμελιά. Είναι οι ίδιοι ακριβώς λόγοι που τον αγάπησαν και αυτοί που τον δημιούργησαν και τον έκαναν αυτό που είναι σήμερα. Αξίζει σίγουρα να εντάξετε αυτή την όμορφη μικρή χώρα στο επόμενο ταξίδι σας στην Ιταλία.
*Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μαρίνου (Serenissima Repubblica di San Marino), είναι η επίσημη ονομασία της χώρας.
